Gerben D.
Wijnja
Friesland
van weleer
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
16
|
17
|
18
|
19
|
20
|
21
|
22
|
23
|
24
|
25
|
26
|
Terpafgraving
Speers
Frieslands
strijd tegen het water werd 2000 jaar geleden al gestreden op terpen
waar de bewoners zich op terugtrokken om zich te beschermen tegen de
stormen die het zeewater tot grote hoogte opjoegen. Het is niet voor te
stellen wat die eerste Friezen toen hebben meegemaakt. Nu zijn er nog
steeds terpen in het Friese landschap waarneembaar. Die zijn bewaard
gebleven om de eenvoudige reden dat er dorpjes en steden op verrezen.
Andere terpen verging het minder glorieus. Die werden afgegraven omdat
er geld mee te verdienen was. De terpaarde was zeer vruchtbaar en op de
arme zandgronden zou die voor verbetering van de bodemstructuur gebruikt
kunnen worden. Met skûtsjes werd de “terpmodder” verscheept. De
eigenaar van een terp liet de afgraving verzorgen door een ploeg
afgravers. Mijn pake Gerben heeft dat ook een tijd gedaan en de foto is
daarvan de zichtbare getuige. We zien hier de ploeg poserend bij de terp
van Speers die eigendom was van Osinga uit Kûbaard. V.l.n.r. Goaije
Pykstra uit Oppenhuizen, terpbaas Algra uit Speers, een jongetje uit
Scharnegoutum die trammer was, Lytse Kees, pake Gerben Wijnja, Bram
‘fan de Wâlden’, dove Ane uit Tirns die in de terpkeet woonde en er
ook bleef slapen, Brandsma uit Oosterend, de zoon van Jan Kooi uit Rien
en tenslotte Jan Kooi. Pake vertelde mij dat laatstgenoemde maar liefst
acht kinderen had, terwijl hij evenveel verdiende als pake die
‘slechts’ twee zonen had. Ook wist hij te vertellen dat alle
kostbaarheden, die tijdens het graven gevonden werden, achter een
schutting geborgen moesten worden. Daar moeten prachtige voorwerpen bij
geweest zijn die allemaal per schip naar Amsterdam gingen waar ze
verkocht werden aan rijke Joodse handelaren. Cultuurschatten in optima
forma. Het enige wat ik ervan kreeg te zien als schooljongen waren een
paar ‘bakkers’, dikke, gebakken kleiknikkers met een glazuurlaagje
die ik van hem kreeg. Op het schoolplein ‘verknikkerde’ ik ze
helaas. Ziedaar een herinnering bij een hele oude foto die uit de leren
portefeuille van pake kwam.
|
De
paardentram in Makkum
Voor de deur van hotel De Prins in Makkum hield de paardentram halt, het
bijzondere vervoermiddel dat tot 17 juli 1930 Makkum met Harkezijl
verbond. Hier moest de reiziger verder de provincie in met de stoomtram
die het nog wat langer volhield dan de paardentractie. Op de oude foto
komt de paardentram net de Kerkstraat uit en stopt even op het Plein te
Makkum waar zich het tramstation en de wachtkamer voor de paardentram
bevonden. Vandaar ging het naar De Prins en vervolgens werd de terugreis
aanvaard via Wons naar Harkezijl bij Witmarsum.
|
Paardentram
in Wons, 13 november 1929
Toen aan het eind van de negentiende eeuw een groot net van stoomtramwegen
werd gerealiseerd, ging het spoor door de gemeente Wonseradeel vanaf
Bolsward via Harkelzijl, Witmarsum en Arum naar Harlingen. Opmerkelijk
dat Makkum, het grootste dorp van de gemeente met een bloeiende
industrie, geen aansluiting op het spoor kreeg. De fabrieksbazen kregen
het voor elkaar dat er alsnog een spoorlijntje kwam. Weliswaar geen
stoomtrein, maar een paardentram die in 1898 werd aangelegd. Opmerkelijk
is het dat deze paardentractie als laatste in Nederland werd opgeheven
in 1930. Op de oude foto van het trammetje in Wons zien we koetsier
Gerben Bonnema samen met conducteur Feite Attema bij de tram poseren op
de Weersterweg. De foto zou dateren van 13 november 1929. Twee weken eerder hadden B&W van de
gemeente gesproken over de (on)mogelijkheid
van
het voortbestaan van
het spoorlijntje. Het gevolg was dat een moderne snelle autobus toen
zijn intrede deed.
|
Paarden
voor de ploeg
Maar
liefst drie stoere paarden trekken de ploeg door de zware klei. Het
lijkt alsof de boer en z'n arbeider slechts het simpele toekijken
hebben. De leidsels losjes in hun handen, een pijpje in de mond.
"Hoe genoeglijk rolt het leven des gerusten landsman
heen" dichtte Hubert Korneliszoon Poot ooit over het genot van de
vrije velden. Poot (geboren 29 januari 1689) woonde overigens niet in
Friesland waar de foto genomen is, maar in de buurt van de stad Delft.
Hij schreef deze meest bekend geworden regels voor
"Akkerleven". Hij werd slechts 44 jaar oud.
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
16
|
17
|
18
|
19
|
20
|
21
|
22
|
23
|
24
|
25
|
26
|
Home |